Frjálst land

Guðmundur Alfreðsson, lögfæðingur í þjóðarétti hjá Sameinuðuþjóðunum, sagði þegar EES-samningurinn komst á dagskrá að hann samrýmdist ekki stjórnarskránni (Morgunblaðið 23.6.1992). Samningurinn tekur löggjafarvald, framkvæmdavald og dómsvald til erlendra stofnana í andstöðu við stjórnskipun landsins. Um bókun 35 sagði hann að samningsloforð um forgang EES-reglna væri ekki marktækt.

Þáverandi utanríkisráðherra, Jón Hanníbalsson, fékk fjóra lögfræðinga til þess að meta hvort EES-samningurinn samrýmdist stjórnskipunarlögum landsins. Þeir skiluðu mati sem Morgunblaðið birti 8.7.1992. Matið er langloka á nærri 4 heilsíðum Morgunblaðsins. Margt í matinu hefur lítið með málefnið að gera sem hverfur bak við óþarfa orðaflaum eins og oft gerist með álit ráðgjafa.

Um bókun 35 segja fjórmenningar Jóns Hannibalssonar:

„-í ríkjum Evrópubandalagsins eru reglur þess settar af stofnunum EB án þess að atbeini þjóðþinga komi þar til nema í takmörkuðum mæli. Reglur EB eru rétthærri en réttarreglur hvers ríkis um sig. — Þessi skipan mála mun ekki, þó að EES-samningurinn verði fullgiltur, gilda hér á landi — Ísland hefur engu að síður skuldbundið sig að þjóðarétti á þann hátt sem segir í bókuninni (það er að EES-reglur gildi ef til árekstra við landslög kemur!).

Úr bókun 35: „ -Vegna tilvika þar sem getur komið til árekstra á milli EES-reglna sem komnar eru til framkvæmdar og annarra settra laga, skuldbinda EFTA-ríkin sig til að setja, ef þörf krefur, lagaákvæði þess efnis að EES-reglur gildi í þeim tilvikum-“

Fjórmenningar Jóns Hanníbalssonar segja: — „ við höfum tekið til athugunar hvort sameiginleg áhrif samningsins geti falið í sér óheimilt valdframsal—. Við teljum það ekki vera“—

Reynsla þriggja áratuga sýnir að þetta mat var rangt. Evrópusambandið hefur með EES öðlast hér löggjafarvald í raun og sett hér þau lög sem því sýnist. Alþingi hefur ekki hafnað EES-valdboðum heldur sett þau í lög möglunarlaust

Guðmundur taldi að EES-samningurinn kalli á stjórnarskrárbreytingu og að fráleitt væri að a breyta stjórnarskránni með lögfestingu milliríkjasamnings (EES-samningsins).

Guðmundur sagði: „ Bókun númer 35 með samningnum þrengir sömuleiðis mjög að löggjafarvaldinu. — Samkvæmt íslenskum stjórnskipunarrétti getur Alþingi og forseti sett ný lög og breytt eldri lögum eins og þeim sýnist og stjórnarskráin heimilar ekki að þessi réttur verði takmarkaður með lögum eða milliríkjasamningum. Svona samningsloforð um forgang EES-reglna er því ekki marktækt nema sem einhver almenn stefnu- eða túlkunaryfirlýsing“—

Í þingmálaskránni eru tæplega 200 mál sem ríkisstjórnin leggur fyrir Alþingi að samþykkja. Þar af eru næri þriðjungur sem eru ný valdboð frá ESB vegna EES eða afleiðingar afskipta ESA af íslenskri stjórnsýslu, svipað hlutfall og síðustu ár. Þar eð íslenskt lagasafn hefur fengið urmul af ESB/EES-lögum eru mörg þingmál afleiðing af fyrri EES-löggjöf, slík mál er oft erfitt að rekja með vissu til EES þar eð þingmálaskráin telur ekki fram hvaða tilskipanir hafa haft áhrif á lögin. Margar tilskipanir geta verið í eða snert hvert mál, til dæmis eru þingsályktanirnar sumar fjöldi tilskipana.

https://www.stjornarradid.is/rikisstjorn/thingmalaskra/

Lagafrumvörp. Flest EES-málin eru lagafrumvörp, svo kallaðar innleiðingar á tilskipunum ESB, en einnig er mikill fjöldi af þingsályktunum sem eru einnig tilskipanir frá ESB sem sameiginlega EES-nefndin hefur stimplað. Fjármálaráðuneytið, Viðskiptaráðuneytið, Umhverfisráðuneytið og Utaníkisráðuneytið skera sig úr með fjölda EES-mála.

Fjármálaráðuneytið ætlar að setja fjölda laga um ýmiss konar fjármálastarfsemi. Það virðist vera að bera í bakkafullan lækinn en laga- og reglufjöld EES um fjármálastarfsemina er þegar orðin í ofgnótt.

Viðskiptaráðuneytið ætlar að setja fleiri lög frá ESB um s.k. markaðsmál og neytendamál sem eru jafnan höft á viðskipti eða til að útiloka samkeppni frá öðrum svæðum.

Umhverfisráðuneytið leggur fram fjölda mála tengd „loftslagsmálum“ . Þar á meðal eru mál sem fyrirskipa mjög íþyngjandi skattlagningu á byggingar, samgöngur og smáiðnað, kallað ETS-kerfi sem flugið og iðjuverin falla undir nú þegar. Einnig eru óframkvæmanleg lög um „endurnýjanlega orkugjafa“ fyrir flug-, sjó- og landsamgöngur sem mæla fyrir um tilbúið eldsneyti án tillits til kostnaðar sem í öllum tilvikum er tröllvaxinn og ókleifur fyrir fyrirtæki í greinunum. Einnig eru fyrirmæli um að auka framleiðslu og niðurgreiðslur ríkissjóðs á „orku frá endurnýjanlegum orkugjöfum“ sem þýðir stóra bagga á skattgreiðendur vegna sólorkuvera og vindmyllugarða sem ESB-fyrirtæki hyggjast reisa hérlendis.Tilskipanirnar um „loftslagsmál“ eru sérstaklega óaðgengilegar og óréttlátar fyrir Ísland sem er leiðandi í framleiðslu og notkun reyklausrar orku.

Utanríkisráðuneytið ætlar að láta Alþingi samþykkja bókun 35 til þess að tryggja að EES-lög séu æðri landslögum. Einnig leggur ráðuneytið fram fjöldan allan (12 mál) af þingsályktunum sem eru tilskipanir frá Evrópusambandinu um als kyns mál sem Evrópusambandið telur sig eiga að stjórna hér.

Margir hafa verið hugsi yfir hvernig það gat átt sér stað að Íslendingar gengust undir tilskipanvald Brussel með EES-samningnum en Ísland var fyrir með fullboðlegan fríverslunarsamning og önnur samskipti í góðu lagi. Meðal ástæðna fyrir aðild Íslands var gamalgróin fylgisspekt við Noreg, sem gekkst undir samninginn, auk hræðslu við vaxanadi Evrópusamband. En það voru blekkingar og lygar sem réðu mestu um að EES komst á landið. Meira →